Ali Suavi der ki: "Türkiye kocamıştır ve can çekişmektedir, fikri yeni çıkma değildir. İngiltere Kralı Birinci Charles'ın sefiri Sir Thomas Roe, 1623 tarihinde, Osmanlı Devletinin kocamış ve Türklerin bitmiş olduğundan bahis ile Türkiye'yi Avrupa devletleri arasında taksim etmek layihasını yazmıştır. Meşhur Volney de aynı fikirleri neşretti. Hatta bu mesele hakkında yazmış olduğu kitap General Bonaparte'ın elinden düşmezdi. Volney'den sonra, bu fikir Avrupa'da yayıldıkça yayıldı. Hatta geçen sene göçen meşhur Lamartine de bu düşüncede idi. Şimdilerde ise Türkiye'yi beş devlete taksim eden haritalar Paris'in her sokağında satılmaktadır. Şurası bilinmelidir ki Türkiye kocamıştır fikri Avrupa'ya girdiğinden beri, buna karşı bu memlekette, Türkiye gençtir fikri doğmuştur. Bu gençlik fikrinde olanların bizce en tanınmışı Köprülüzade Fazıl Paşadır ki, "Her sınıf tebaaya emniyetli "Vergi tayin etmek", "Asker tertip etmek" gibi Gülhane Hattı esaslarını, 1102 de, "Nizam-ı Cedid' namı ile ilan etmiştir. Daha sonra bir ehliyetli eline düşmeyen bikes Tanzimat ise Fazıl Paşa'nın ana karnına düşürdüğü "Nizam-ı Cedid'den ibarettir." (1). Bizim inkılap tarihimiz Osmanlı devlet ve halk adamlarının ilk uyanışlarında "Batıp göçme" tehlikesinin sezildiği ve "Yenilenip kurtulma" ihtiyacının duyulduğu günlerden başlamaktadır.

---