II. Abdülhamid, dünya tarihinin en talihsiz ve en aşağılanan hükümdarıdır belki de... Talihsizliği, Osmanlı Devleti'nin çok büyük sorunlarla karşı karşıya olduğu, çöküş sürecini yaşadığı bir dönemde başa geçmiş olması; hem iç, hem de dış düşmanlarla uğraşmak zorunda kalması... Aşağılanmasına ise uyguladığı siyaset yol açmıştır. Sultan II. Abdülhamid, devrin büyük devletlerine karşı izlediği denge politikasıyla devletin çöküşünü 33 yıl geciktirmiştir. Kurduğu istihbarat teşkilatıyla da şer güçlerin aleyhteki tüm faaliyetlerini anında tespit ederek, tedbirini almıştır. Cehaletin devleti sürüklediği durumu gören II. Abdülhamid, eğitim ve öğretime büyük önem vermiştir. İlkokulları köylere kadar yaymış, kız mektepleri açmış ve Avrupa'ya öğrenciler göndererek çağdaş eğitimli yeni bir nesil yetişmesini sağlamıştır. İlk denizaltı çalışmaları, Pasteur'e ve Edison'a olan ilgisi göz ardı edilerek batılılaşmaya karşı olduğu iddia edilse de O, bilim ve sanatın gelişmesi için çalışmış tır hep... II. Abdülhamid'in en tartışılan yönü, ülkeyi istibdatla yönetmesi... O dönemde başka bir siyaset izlemenin mümkün olmadığı düşünülmeden insafsızca eleştirilmiştir Ulu Hakan... Kendisini katletmeye çalışanları affederek dünya siyaset tarihinde eşine rastlanmayacak bir davranış sergileyen Padişah, devleti bölmeye ve parçalamaya çalışanlara asla müsamaha göstermemiştir. Yahudilere toprak vermemesi ve Anadolu'nun ortasında bir Ermeni Devleti kurulmasını engellemesi de çok başını ağrıtmıştır Sultan Abdülhamid'in... Atalarının kanlarını dökerek kazandıkları toprakları, para karşılığında Ermenilere ve Yahudilere satmadığı için en ağır iftiralara maruz kalmıştır... Yerli ve yabancı yazarlar, O'na hakarette yarışmışlardır son yıllara kadar... Günümüzde karşılaştığımız birçok sorunun köklerini anlayabilmemiz için II. Abdülhamid dönemini çok iyi bilmemiz gerekir... Siyasetiyle ve vizyonuyla önemini sürdüren ve büyük devlet adamı olma vasfını koruyan II. Abdülhamid, günümüzde de tartışmaların odak noktasıdır.

---