Siyasi sistemimizi ıslah edebilmek, kişinin hürriyetiyle Devlet'in gücü arasında akılcı bir denge bulabilmemize bağlıdır. İncelememin dayandığı esaslardan biri, bu dengenin kaynağını seçmene indirgemektedir. Bir diğer esas da, kişiyi ve sivil toplumu da; Devlet'i, organlarını ve özerk kurumlarını da, layusel yani kayıtsız ve frensiz bırakmamaktadır. Ağır bunalımları karşılayabilmek için düşünülen yöntemlerde dahi bu esasın dışına çıkılmamıştır. Demokrasinin ilkesi, kişi karşısında Devlet'i sınırlamaktır; Devlet'i zayıflatmak değildir. Zayıf Devlet kişiyi koruyamaz. Hürriyetçi demokrasiyi laubalilikten de, anarşiden de ayırmak lazımdır. Memleketimizde hala, bir yandan, seçmen çoğunluğunun sultasına katlanmak gerektiğini savunanlar; diğer yandan da, kendilerine siyasi iktidarda pay ayırabilmenin çaresini Devlet'i ve organlarını zayıf bırakmakta bulanlar; daha da kötüsü, Devlet'i ve onun demokratik rejimini yok etme ve zedeleme hürriyetinin hem de sınırsız olarak var olduğunu iddia edenler mevcuttur. Bu sonuncular, aslında, vatandaşın, mensup olduğu toplumun siyasi örgütlenişi demek olan Devlet' e karşı yani diğer vatandaşlara karşı hiçbir yüküm sahibi olmadığı kanaatindedirler. Bu inceleme bu üç zümrenin hücumuna uğrayacaktır. Ama bu kitabı dikkatle ve iyi niyetle okuyanlar, gerekçeleri besbelli bu hücumların haksızlığını da, bu hücumların yapılmasına sebep olan bencil dürtü ve niyetleri de gayet iyi görebileceklerdir. Okuyucularım, bu vesileyle, safsatanın kötü niyetle yarıştığı hallerde cehaletin görkemli payını da tesbit edeceklerdir. Bu inceleme, sadece belirli bir siyasi felsefeye ve bir siyasi sistem anlayışına dayanmıyor: aynı zamanda, bu felsefeye ve anlayışa dayanarak bazı somut çözümler içeriyor. Bu çözümler elbette tartışılacaktır. Bu tartışmaya yeterli bilgi temeli ve akılcı bir içerik ve yöntem verebilmek bu incelemenin başlıca amaçlarındandır. Memleketimizde sık sık tekrarlanan pek yanlış bir fikir, Anayasanın ayrıntısız ve kısa olması gerektiğidir. Hangi kurallara anayasal nitelik vermek gerektiğini bu tarz peşin hükümler tayin etmez; memleketin ihtiyaçları tayin eder.

---