Son yıllarda şimdiki patriğin yaptığı girişimlerle ülkemiz gündeminde önemli yer almaya başlayan patrikhaneyi incelemek heyecan verici bir çalışma oldu. 21. yüzyıla Milattan başlayarak gelmeliydim. Neredeyse 1700 yıldır Anadolu ve İstanbul ile iç içe var olan Patrikhane; son 70 yıldır gerekli alakayı görememesine rağmen önemini hiç yitirmeyen bir kurum olmuştur. Ancak bu denli önemli bir konuda yeterince Türkçe kaynak bulamamış olmam, iyi bir çalışma yapma yolunda, beni kamçılamıştır. Konuya katkım olabileceğini düşünmek ise, beni oldukça heyecanlandırmıştır. Hz. İsa ve O'nun ölümünden sonra öncelikle Saint Paulus'un gayretleri ile Hıristiyanlık, kökleşmiş ve bir dünya dini olma yoluna girmiştir. Esasen, pagan olan ve o yüzyılda yaşayan Rumlar ve Romalılar, akılcı ve metodlu bir dini inanca hazır halde bulunuyorlardı. Yunanlıların (Rumlar) dininin ne bir kurucusu, ne kutsal kitapları ve ne de din adamları vardı. Hz. İsa'nın ölümünden 100 yıl sonra Hristiyanlık, küçük Asya, Suriye, Roma ve Mısır'a kadar yayıldı. M. S. 321 yılında ise, o güne kadar Hıristiyanlara eziyet eden Roma'da, İmparator Konstantin Hıristiyanlığı kabul etti. Hemen ardından da bu dini devlet dini olarak ilan etti. Bu olaya, Ortodoks tarihçi Demetrios J. Contantels "Logos ile Helenizm buluştu." diyor. Yine Teolog, Baba Georges Florovsky "Helenizm, kilise üzerinde ilahi karakteri ile yer almıştır. Her Hıristiyan biraz Helendir" diyor. Devrin İncilleri Rumca yazılıyor, hatta Tarsus'lu Saint Paulus Roma ile yazışırken Rumca kullanıyordu. Fakat 321 yılının akabinde Hıristiyanlar arasında anlaşmazlıklar baş gösteriyor. Yeni mezhepler doğuyordu. Doğu kilisesi (Ortodoks kilisesi) ve Roma kilisesi artık birer hasım olma yolundaydılar. 1054 yılında ise iki kilise birbirlerini aforoz ederek ayrıldılar. Bu ayrılmadan sonra, Rum Ortodoks Patrikhanesi'ne hem bazı katılmalar ve hem de bazı ayrılmalar oldu. Bütün bunlara rağmen Patrikhane yüzyıllarca dini bir merkez olarak yaşamayı başardı. Son 70 yıldır ise etki alanı oldukça daralmış bir Türk-kurumu olarak yaşamaktadır...

---