Bütün İslam devletlerinde olduğu gibi; Osmanlılarda da adalet, devletin temel direklerinden biri olarak kabul edilirdi. Adalet olmadan, devletin payidar olamayacağı, hiç eskimeyen bir özdeyiş olarak yüzyıllarca dillerden düşmemişti. Bu inanç, günlük yaşantının deneyimlerinden çıkartılan bir sonuç olduğu kadar; İslamiyetin koyduğu tanrısal kuralların da bir gereğiydi. Çünkü Kur' anı Kerim'de: "Şüphe yok ki Allah, adaleti, lütuf ve keremde bulunmayı ve yakınlara, ihtiyaçları olan şeyleri vermeyi emreder ve çirkin olan, kötü görünen şeylere haksızlığı nehyeder" buyurulmuş ve Hz. Muhammed de bir hadisinde: "Bir saat icrayı adalet, altmış yıllık ibadetten daha hayırlıdır" diyerek adaleti kutsayarak övmüştü. Böylece; İslamda en kutsal kaynaklardan desteklenen adalet, Halife Ömer'e ait olduğu söylenen ünlü; "Adalet Mülkün Temelidir" sözüyle, bütün Müslümanların kalplerinde ve akıllarında yerleşen, vazgeçilmez bir ideal haline gelmiştir. Ancak şunun hemen belirtilmesi gerekir ki; İslamiyette adalet, yalnızca övülen ve ideallerde yaşayan bir davranış biçimi olarak da kalmış değildir. İslamiyette adalet, insanların ve özellikle hâkim sınıfın ve idare edenlerin kesinlikle uymaları gereken bir davranış ve düşünce biçimidir. Adaletle hareket etmeyen, adil olmayan ve kendisinden beklenen adaleti göstermeyen kimseler, dince suçlu bulunan ve ebedi cezaya müstahak olan kişiler olarak kabul edilmişlerdir. Öyle ki, Hz. Muhammed'in ünlü: "Hüküm verenlerin iki bölüğü cehennemdedir, bir bölüğü cennette. Gerçeği bilen, ona göre hüküm veren cennettedir. Gerçeği bildiği halde bile bile zulmedenle bilgisiz hüküm veren cehennemdedir" hadisi haksızlığa yönelebilecekler için kesin bir engel teşkil etmiş olduğu gibi: Bu korkunç tehdidin etkisinde kalan bazı inanç sahibi Müslümanlar; adalet dağıtımında bir yanlışlık yapabilmek endişesiyle, adalet işlerinde görev almaktan kaçınmak durumunda bile kalmışlardır. Çünkü islamiyete göre adalet; ona uyulduğunda, ona uyanlara cennetin müjdelendiği karşılık beklemeden yani; fisebilillah ve bila ivaz yerine getirilen bir görev durumundadır. Adalet, Allah öyle istediği için uygulanır...

---