Maarif tarihini ne zaman ve nasıl yazdım? Onun da bir tarihi vardır; izah edeyim: Cumhuriyetin onuncu yıldönümünde Cumhuriyet ve İstanbul mahalli idaresi başlığı altında bir eser neşretmiş; bunda on sene içinde İstanbul'da vilayet ve belediye sahalarında yapılan işler hakkında kısaca izahat vermiştim. Bu eserin İstanbul mekteplerinden bahseden kısmında (Sayfa 102) bir haşiye yazarak: "Mahalli idare yalnız ilk mekteplerle meşgul olduğu için burada ancak onlardan bahsolunmuştur. Hâlbuki Cumhuriyetin feyizli devrinde İstanbullun diğer mektepleriyle irfan müesseseleri de eski devirlere nispet ve kıyas kabul etmeyecek derecede inkişaf etmiştir ve bu cihet İstanbul mektepleri ve irfan müesseseleri adile yazmış olduğum diğer bir eserde tafsilatıyla gösterilmiştir." Dedikten sonra eser hakkında biraz izahat vermiş, o zamana kadar ortaya çıkan maarif tarihlerine temas etmiş ve sonunda: "Maarif Vekâleti yahut İstanbul vilayeti veya herhangi bir kitapçı himmet eder de bu eseri bastırırsa muharrirden ziyade memleket irfanına hizmet etmiş olur; eserin muharriri vazifesini yapmıştır; şimdi de bu himmeti ve bu hizmeti beklemektedir. " Demiştim. İtiraf edeyim ki burada yazıldığından bahsetmiş olduğum eser yine maarif tarihi olarak değil, Dahiliye Vekâletinin emrü tensibile yazmağa başladığım İstanbul Vilayeti idare coğrafyasının yalnız mektepler kısmı idi. O eserin basılması imkanını göremeyince yazılmış olan maarif kısmının olsun heder edilmeyerek üzerinde biraz daha işlenirse bir maarif tarihi olur diye haşiyeyi bu maksatla yazmış ve böyle göstermiştim. Bunda isabet etmişim. Çünkü günün birinde Maarif Vekâleti ilk tedrisat şube müdürlerinden Hıfzırrahman Raşit bahsettiğim eseri ve oradaki haşiyeyi görerek kitabın basılmasına ön ayak olmuş ve muharrire müracaat etmiştir...

---